در گذشته بیشتر پیشرفت های حاصل در صنعت سینما بر روی بهبود تصاویر متمرکز بود، اما امروزه اکثر تلاش ها روی بهبود یافتن و واقعی شدن صدا معطوف است. در دهه 30 و 40 میلادی، صدا در سینماها تنها به وسیله یک کانال و با بهره گیری از یک یا چند بلندگوی ساده پخش می شد. ولی اکنون سیستم های شبیه سازی صدا حتی در منازل، تجربه تماشای فیلم سینمایی را متحول کرده است.
صدای فراگیر (surround sound)
ابتدا لازم به ذکر است که کیفیت پخش صدا ارتباط تنگاتنگی با کیفیت صدای ضبط شده دارد. ساده ترین شیوه ضبط و پخش که در ابتدا مورد استفاده در سینماها بوده است mono یا همان تک صدا نام دارد. تک صدایی به این معنی است که تمام صداها از یک کانال ضبط و معمولاً بر روی یک بلندگو پخش می شوند. بعد از آن سیستم استریو stereo متدوال شد. این کلمه به معنی “چند صدایی” است. در این میان سیستم های اولیه ای که در استریو ظهور کردند دارای دو کانال ضبط بودند و بر روی دو بلندگو پخش می شدند. مثلاً در صحنه فیلم برداری یک فیلم یا یک کنسرت، دو کانال ضبط قرار می دهند که جای گوش انسان را می گیرد و برای پخش نیز هر کدام از این کانال ها را به مجموعه ای از بلندگوها متصل می کنند. سازندگان، فن آوری ضبط و پخش سینمایی را یک قدم فراتر برده و با اضافه کردن کانال های ضبط و پخش بیشتر، تجربه ای زنده را به تماشای فیلم ها اضافه کردند. البته ضبط صدای فیلم های سینمایی به همین سادگی نیز نبوده و صدا در فیلم های سینمایی در استودیوهای مخصوصی تجزیه و سپس به کانال های مجزایی تقسیم می شود. سیستم های ضبط و پخش، نام های متفاوتی دارند.
DOLBY STEREO
دالبی استریو فرمتی چند کاناله برای پخش صدا است که در سال ۱۹۷۶ توسط آزمایشگاه دالبی برای استفاده در سینما ها ساخته شد. در این تکنولوژی دو کانال صوتی بصورت مخفی اضافه شده که در بر گیرنده اطلاعات صوتی است که برای بکار انداختن یک بلندگوی مرکزی و همچنین بلندگوهای چندگانه ای که روی دیوار عقب قرار می‌گرفت، استفاده می شود.
این کار توسط یک پردازنده جهت ایجاد فضای واقعی‌تر انجام می شود و همچنین این توانایی را دارد که صدای ضبط شده بر لبه فیلم های سلولزی را بصورت اپتیکال و مشابه فضای واقعی فیلم، شبیه سازی کند.
DOLBY SURROUND
دالبی سوراند در سال ۱۹۸۲ توسط آزمایشگاه دالبی به شکل یک فرمت سه کاناله برای سینمای خانگی ابداع شد، این فرمت از دو کانال جلو چپ و راست و یک بلندگوی مونو جهت عقب تشکیل می شود که صدای آن ترکیب خاصی از صدای دو کانال جلو بود و برای وسایلی از قبیل ویدئو کاست بکار می رفت که بعد دالبی پرولوجیک جایگزین آن شد.
DOLBY PRO-LOGIC
دالبی پرولوجیک نام فرمت خاصی از صدا نیست ولی برای معرفی یک تکنولوژی خاص بکار می رود که روی بسیاری از وسایل صوتی در کنار سایر اسامی درج می شود و بیان کننده این مسئله است که دستگاه مذکور توان بهبود کیفیت صدا هنگام پخش تراک های صوتی حاوی اطلاعات دالبی فراگیر (استاندارد قدیمی‌تر) را دارد، بعلاوه دارای این قابلیت است که صدای استریوی آنالوگ معمولی را بصورت چند کانالی شبیه سازی کند.
DOLBY DIGITAL-AC3
صدای سینما با ابداع فرمت دالبی دیجیتال توسط آزمایشگاه دالبی در ۱۹۸۰ وارد دنیای دیجیتال شد. نخستین فیلمی که به این روش نمایش داده شد، فیلم بتمن بود که در سال ۱۹۹۲ پخش شد. دالبی دیجیتال دارای ۶ کانال صوتی واقعی و کاملاً مجزا است که هر یک دارای اطلاعات صوتی خاص خود و بصورت کاملاً دیجیتال است و دارای ۵ کانال اصلی و ۱ کانال باس است که یک ساب ووفر را تغذیه می کند. گاهی اوقات این فرمت بصورت AC-3 نمایش داده می شود که به معنای نسل سوم کدگذاری دیجیتال صوت می باشد. این فرمت در ۱۹۹۳ توسط اکثر کشورها بعنوان استاندارد جهت استفاده در تلویزیون های دیجیتال انتخاب شد و به دنبال ساخته شدن فیلم هایی نظیر “دروغ های حقیقی” سرانجام در ۱۹۹۵ به عنوان فرمت صوت فیلم های دی وی دی انتخاب شد.
DOLBY DIGITAL SURROUND-EX
نسل بعدی صدای دیجیتال است که بر پایه فرمت دالبی دیجیتال ۵.۱ کاناله می باشد که عبارت است از اضافه شدن یک کانال صوتی که بصورت ترکیب ماتریسی سوراندهای چپ و راست و عقب عمل می کند و بصورت ۶.۱ می شود که ورژن خانگی آن بصورت اختیاری روی آمپلی فایرهای بسیار حرفه‌ای دارای استاندارد تی اچ ایکس موجود است.
THX
این علامت که روی تعداد کمی از دستگاهها و یا فیلم ها قرار داده شده و خیلی ها به اشتباه آن را یک فرمت جدید صوت میدانند توسط کمپانی لوکاس فیلم ابداع شد و در واقع استانداردی است در مورد کیفیت صدا، نه فرمت صدا.
DTS Sound
سیستم تئاتر دیجیتال نیز یک فرمت دیجیتال جدید است که از سال ۱۹۹۵ عرضه شد و بعنوان رقیب برای دالبی ۵.۱ شناخته شده است و تنها تفاوت آن در ضریب فشرده کردن صداست که در این فرمت بر خلاف دالبی که بصورت ثابت نرخ آن ۱۲:۱ است، بصورت متغیر بین ۱:۱ تا ۴۰:۱ است و اولین بار در سینمای خانگی در سال ۱۹۹۶ و در فیلم “پارک ژوراسیک” بکار رفت.
DTS-ES
آخرین نسخه سیستم تئاتر دیجیتال است که تحت لیسانس دالبی ساخته شد و دقیقاً مانند دالبی سوراند- ای ایکس یک کانال سوراند عقب به آن اضافه شد و بصورت ۶.۱ درآمد.
